top of page

„Kolarz rekin” czy „kolarz-rekin”?

  • Zdjęcie autora: Mariola Wołk
    Mariola Wołk
  • 1 sty 2018
  • 2 minut(y) czytania

Szanowni Państwo,

chciałabym zatytułować swój artykuł „kolarz rekin”, no właśnie, albo „kolarz-rekin”? Proszę o pomoc, czy zapisać to z łącznikiem czy bez. Określenie to nawiązuje do przydomka „Rekin z Messyny"”, jaki nosi Vincenzo Nibali.


Pani wątpliwość pozwala rozwiać zasada użycia łącznika w zapisie rzeczowników dwuczłonowych. Wiąże się ona z kwestią równorzędności vs nierównorzędności znaczeniowej dwóch zestawianych członów. Jeśli określają one równoważne cechy lub funkcje osoby czy przedmiotu, zapisujemy je z łącznikiem (którego nie powinniśmy mylić z dłuższym graficznie myślnikiem), jak w znanych podręcznikowych przykładach „kosmetyczka-fryzjerka” i „laska-parasol”. Pierwszy z nich nazywa kogoś, kto jest i kosmetyczką, i fryzjerką, a więc wykonuje równocześnie dwa różne zawody. Drugi nazywa przedmiot pełniący w określonym wypadku równorzędnie dwie funkcje: laski i parasola (choć został przez producenta pomyślany jako parasol). Jeśli zaś drugi człon zestawienia stanowi określenie - ściślej: dookreślenie, a więc uzupełnienie charakterystyki - członu pierwszego, stosujemy pisownię rozdzielną, tj. bez łącznika. Na przykład wyrażenie „lekarz ortopeda” nazywa lekarza z określoną specjalizacją, zestawienie „artysta malarz” odnosi się do artysty specjalizującego się przede wszystkim w malarstwie (a nie np. rzeźbieniu). W każdym z przytoczonych połączeń tworzące je człony są względem siebie semantycznie nierównorzędne. Podobnie rzecz się ma w zestawieniach w rodzaju „człowiek encyklopedia”, „człowiek nietoperz” czy „miasto ogród”, w których drugi człon użyty jest przenośnie, analogicznie do tytułowego określenia, o którego pisownię Pani pyta. Vincenzo Nibali dzięki swoim umiejętnościom i sukcesom kolarskim (podobno głównie dzięki drapieżności i zdolności do ataku) zyskał przydomek „Rekin z Messyny”, zatem drugi człon rozpatrywanego przez Panią zestawienia stanowi dookreślenie/charakterystykę słowa „kolarz”. Mamy więc tu bezdyskusyjnie człony znaczeniowo nierównorzędne, dlatego bohaterem Pani artykułu będzie „kolarz rekin” zapisany bez łącznika. Od treści tekstu i Pani intencji – jako jego Autorki – zależy pisownia w tytule wyrazu „rekin”, który w funkcji przydomka zasadniczo powinien być zapisany wielką literą.


Comentarios


Kategorie
Ostatnie posty

Katedra Języka Polskiego i Logopedii

Instytut Językoznawstwa UWM w Olsztynie

ul. Kurta Obitza 1, Olsztyn
tel. 89 524 63 61

  • Facebook - White Circle
  • Instagram - White Circle
  • Miejsca Google - białe kółko
bottom of page