Ograniczona widzialność czy widoczność?

Szanowni Państwo, nurtujące mnie pytanie, dlaczego komunikaty drogowe mówią o spowodowanej mgłą oceanicznej widzialności, a nie o ograniczonej widoczności. W moim odczuciu mgła powoduje, że coś jest niewidoczne, a nie że stało się niewidzialne. -- Z poważaniem

Szanowny Panie,

dziękuję za interesujące i potrzebne pytanie. Potrzebne, ponieważ od dłuższego już czasu w komunikatach o pogodzie obserwuję konkurowanie ze sobą tych dwóch wyrażeń: widoczność i widzialność, z zastanawiającą przewagą tego drugiego.  Ze słowotwórczego punktu widzenia widzialność to 'to, że coś jest widzialne', a widoczność to 'to, że coś jest widoczne'. Podane parafrazy zawierają wyrazy podstawowe, od których zostały utworzone te rzeczowniki: widzialność powstała od przymiotnika widzialny, a widoczność – od widoczny. Tu znów możemy wskazać kierunek kolejnej derywacji: widzialny powstał od czasownika widzieć, a widoczny – od rzeczownika widok. I jeden, i drugi odsyła do percepcji wzrokowej, więc sens wydaje się adekwatny w obu wypadkach. Proszę jednak zwrócić uwagę na zanegowaną postać przymiotników, od których powstały rozpatrywane wyrażenia: niewidoczny i niewidzialny. W języku funkcjonują oba, ale ich znaczenia nie są tożsame. Zgodnie z definicjami z „Innego słownika języka polskiego” pod red. Mirosława Bańki 'czegoś, co jest niewidoczne, nie widać, ponieważ zostało ukryte lub jest za małe', a 'czegoś, co jest niewidzialne, nie można zobaczyć' (t.1, s. 1022). Odwołując się do przykładów: niewidoczne drzewo to takie drzewo, którego nie widać, bo przysłania je np. mgła, a niewidzialne drzewo to takie drzewo, którego zobaczyć się nie da, bo obiektywnie nie istnieje. Dlatego niewidzialne rzeczy znajdujemy w świecie fikcji: w baśniach (słynna czapka niewidka) lub niektórych filmach, np. niewidzialna postać to taka postać, której nie da się zobaczyć, jest nieosiągalna dla zmysłu wzroku (np. duch, zjawa). Stąd też takie metaforyczne połączenia tego przymiotnika jak np. niewidzialna siła czy niewidzialny mur. Wracając do problemu głównego, mówiąc w informacji o pogodzie o tym, że mgła lub obfite opady mogą powodować, że drogi lub obiektów znajdujących się na niej lub przy niej może nie być dobrze widać, nawiązujemy do znaczenia przymiotników widoczny i niewidoczny (droga będzie widoczna, słabo widoczna, niewidoczna), a nie: widzialny i niewidzialny (nie powiemy, że *droga będzie widzialna, słabo widzialna lub niewidzialna przez to, że jest mgła). Zatem wyrażeniem adekwatnie nazywającym efekt, jaki daje spowijająca świat mgła, jest słowo widoczność. Wyraz widzialność uważam tym  samym za nieuzasadniony w rozpatrywanych kontekstach meteorologicznych. 

Wywód może przydługi, ale zależało mi na tym, by był kompletny i przekonujący. I, oczywiście, miał Pan rację!

Serdecznie pozdrawiam

Mariola Wołk