Odmiana nazwy ulicy Sokola

Dzień dobry, proszę o poradę w sprawie odmiany nazwy ulicy "Sokola", która pochodzi od herbu Sokola. W załączniku podaję wycinek z Herbarza Polskiego opisujący historię powstania herbu (podkreślenia własne).

Jak powinniśmy odmieniać tę nazwę - przy/na ulicy "Sokola"?, "Sokoli"?, chyba nie "Sokolej"? 

Będę wdzięczny za pomoc w rozwiązaniu problemu.

Szanowny Panie,

Pana pytanie porusza kwestię nieoczywistą na tyle, że konsultowałam ją z uznanym badaczem nazw własnych. Oboje mamy pewne wątpliwości co do ostatecznego rozstrzygnięcia, ale może po kolei.

Gdybym nie znała genezy nazwy, o którą Pan pyta, odmieniłabym ją jak przymiotnik utworzony od rzeczownika sokół, tj. przy ul. Sokolej. Ponieważ jednak jest to nazwa odrzeczownikowa powstała od nazwy herbu, rozwiązanie to należy wykluczyć. Z gramatycznego punktu widzenia można by wskazać trzy grupy nazw ulic:

– odprzymiotnikowe, np. ul. Zielona, Staromiejska, Krótka – podlegające odmianie: przy ul. Zielonej, Staromiejskiej, Krótkiej;

– odrzeczownikowe, utworzone od nazwisk znanych postaci, mające postać dopełniacza, np. ul. Mickiewicza, Obitza, Żeromskiego – niepodlegające dalszej odmianie ze względu na to, że nazwa ma już postać przypadka zależnego, która jest jego postacią stałą;

– odrzeczownikowe, mające postać mianownika, np. Nowy Świat, Stare Miasto, Fosa Staromiejska, Foksal – podlegające odmianie, choć wydaje się, że nazwa gatunkowa ulica (w skrócie: ul.) ma charakter czysto urzędowy, formalny, bo w istocie nazwy te funkcjonują w postaci odmienionej, ale bez tego członu, np. przy Fosie Staromiejskiej, na Stare Miasto, Nowym Światem. 

Rozpatrywana nazwa pasuje do trzeciej z wymienionych grup. Trzeba by ją zatem odmienić. Ponieważ z dodatku w załączniku wynika, że to nazwa żeńska, jej postać odmieniona powinna brzmieć: przy ul. Sokoli. 

Wspomniane wątpliwości wynikają głównie z praktycznego używania tej nazwy. Bez znajomości jej pochodzenia pewnie większość użytkowników będzie odmieniała ją jak przymiotnik, tj. przy ul. Sokolej. Zorganizowany wpływ jednostki bądź jednostek na uzus (powszechny zwyczaj językowy) jest pozbawiony sensu. Ciekawa jestem gramatycznego losu tej nazwy.

Z pozdrowieniami

Mariola Wołk