- Monika Czerepowicka
Interpunkcja w zapisie dialogów
Dzień dobry. Nurtuje mnie kwestia interpunkcyjna w dialogach zapisywanych w tekstach literackich. Zacytuję ,żeby było łatwiej: "-Zgoda, wujaszku-zawołał wesoło młodzieniec.-Ale w takim razie , jakie ty masz prawo być ponurym?Jakie masz podstawy do smutku? Taki bogacz! Nie znajdując innej odpowiedzi, Scrooge mruknął:-Hm!-Po czym dodał:-Bzdura! -Nie bądźże taki zły, wujaszku-rzekł siostrzeniec." Chodzi o brak kropki przy końcu zdań oznajmujących w zdaniach : 1)Zgoda , wujaszku 2)Nie bądźże taki zły wujaszku Dlaczego takie zdania nie kończą się kropką, skoro inne wypowiedzi bohaterów kończą się znakiem zapytania lub wykrzyknikiem?Dlaczego jest to , niestety, niekonsekwentne?Znalazłam również przykłady takich wypowiedzi, które kończyły się kropką.Proszę o odpowiedź, która wersja zapisu jest poprawna.
Sytuacja, o której Pani pisze, dotyczy wplecenia w opowiadaną historię wypowiedzi bohaterów. Narracja jest niewątpliwie wobec nich nadrzędna i zazwyczaj oba te elementy (dialogi i narracja) nie są związane ze sobą składniowo, co znajduje odzwierciedlenie w edytorskiej formie zapisu. Dialog i bezpośrednio odnoszącą się do niego wypowiedź narratora zawierającą czasownik mówienia rozdziela się myślnikiem (niekiedy w tej funkcji znajdujemy też półpauzę). Wówczas tekst dialogu nie kończy się kropką. Może być on natomiast zakończony wykrzyknikiem, znakiem zapytania lub wielokropkiem, które w tego typu zapisach są nośnikami emocji lub pełnią funkcję prozodyczną (zawieszenie głosu). We wszystkich jednak wypadkach tekst narracji powinien rozpoczynać się małą literą. Przytoczone przez Panią przykłady potwierdzają tę zasadę:
- Zgoda, wujaszku – zawołał wesoło młodzieniec.
Albo inne:
- Ależ to niemożliwe! – krzyknęła Maria.
- Więc jednak wróciłeś? – spytała z przekąsem.
Podsumowując, brak kropki w przywołanych przykładach jest właśnie wyrazem konsekwencji wobec istniejących reguł interpunkcyjnych. Jeśli jednak, jak Pani pisze, w tekście zdarza się, że analogiczne kwestie dialogowe zakończone są kropką, to należy w tym upatrywać braku konsekwencji edytorskiej redaktora książki. Zapis powinien być jednakowy i konsekwentny.
Kwestie szczegółowe związane z edycją książek i materiałów elektronicznych są przedmiotem opisu poradnika Edycja tekstów Adama Wolańskiego. Gdyby była Pani szczególnie zainteresowana szczegółowymi kwestiami stosowania różnorodnych znaków interpunkcyjnych, to we wspomnianej publikacji są one rozpatrywane bardzo gruntownie.