Dlaczego w „Panu Tadeuszu” pojawia się słowo „biórko”?
Dzień dobry. Zastanawiam się, dlaczego w "Panu Tadeuszu" (w każdym jego wydaniu) pojawia się błędnie zapisane słowo "biórko".Czy ten wyraz był wtedy tak zapisywany i stanowi swego rodzaju archaizm?
W księdze drugiej „Pana Tadeusza” Telimena, opowiadając o swojej „rozkosznej psinie”, wypowiada następujące słowa: „rozumna, żywa jak wiewiórka, / Mam jej portrecik, tylko nie chcę iść do biurka”. W wydaniach, którymi dysponuję, mamy „biurko”, nie: „biurko”. Nie jest więc na pewno tak, że wszystkie wydania epopei zawierają błąd, ale niewykluczone, że pewne tak, zwłaszcza te najstarsze. Być może właśnie takie Pani ma. Przyczyn błędnego zapisu trzeba by upatrywać w procesie przygotowania tekstu do druku. Podstawą ustalania jego kształtu była pierwsza edycja paryska z 1834 r. Ponieważ wieszcz znany był z tego, że nie przepadał za pracą nad edycją tekstów, pomagał mu w tym Bohdan Jański, który mógł zniekształcić pewne elementy tekstu. Dodatkowym, niekorzystnym czynnikiem było to, że za skład drukarski dzieła odpowiadali francuscy zecerzy, nieznający przecież języka polskiego. Pewnie dlatego pierwodruk aż roi się od błędów. Więcej i ciekawie pisze o tym Zbigniew Jerzy Nowak w artykule z 1991 r. pt. „Kilka uwag o tekście Pana Tadeusza” (http://www.sbc.org.pl/Content/82439/19.pdf). Dociekając źródeł błędu, który Panią zastanowił, warto wspomnieć jeszcze o tym, że polska grafia i ortografia kształtowały się dość długo i opornie, czego dowodem jest choćby to, że pierwszego słownika ortograficznego doczekaliśmy się dopiero w 1885 r. (jego autorem był nauczyciel Antoni Jerzykowski). Edycja tekstu w dawnych czasach była więc zadaniem niezwykle trudnym. Prawdopodobnie z tego powodu w którymś ze starych wydań zachował się jeszcze dawny, dziewiętnastowieczny błąd.
Comments