„Coś takiego nie istnieje” – czy to poprawna konstrukcja?

Ostatnio w sieci natknęłam się na wymianę zdań na temat poprawności tegoż zdania „coś takiego nie istnieje…”, jedna z pań stwierdziła, że to zdanie jest niepoprawne, gdyż powinno brzmieć „czegoś takiego nie istnieje”. Kto ma rację? Wydaje mi się, że negacja biernika nie ma tutaj sensu, lecz nie mogę znaleźć źródeł, które potwierdziłyby moje słowa.

Szanowna Pani,

dotknęła Pani bardzo ciekawego problemu gramatycznego. Zdanie „coś takiego nie istnieje” jest jak najbardziej poprawne. Spróbujmy je zanalizować. Związek główny, czyli podmiot i orzeczenie, to „coś nie istnieje”. Forma zaimka wskazującego powinna mieć więc postać „takie”, jako że odnosi się do „coś”. Z jakiegoś powodu ma jednak formę „takiego”. Dlaczego? Wydaje się, że „coś takiego” funkcjonuje jako jednostka złożona, zleksykalizowane połączenie wyrazowe, podobnie jak „przede wszystkim”, „między innymi” itp. Mówmy czasami „To było coś takiego ciekawego, niespotykanego”. Weźmy kilka przykładów z Narodowego korpusu języka polskiego:

• Przecież coś takiego byłoby warte majątek.

• Czy zamierzasz sobie coś takiego zrobić?

• Chyba nie sądzisz, że byłbym do czegoś takiego zdolny.

• Pogoń za Zenkiem i namawianie go, żeby wrócił na wyspę, było przecież czymś takim, jak przyznanie się do winy.

Wydaje się, że w ten sposób można wyjaśnić mianownikową niestandardową formę zaimkową „takiego” – niestandardową, ponieważ zgodnie z regułami składniowymi powinna mieć ona postać „takie”. Jednostki wielowyrazowe niekiedy rządzą się swoimi prawami, z synchronicznego punktu widzenia niezrozumiałymi. Jeśli moje poszukiwania diachroniczne przyniosą inne wytłumaczenie tego problemu, jeszcze się do Pani odezwę.

Problem jest niebagatelny. Mam nadzieję, że moja odpowiedź trochę Pani pomogła.

Łączę pozdrowienia

Monika Czerepowicka