„Portafilter” czy „portafiltr”?

Dzień dobry. Czy poprawnym jest określenie „portafilter” zamiast wg mnie intuicyjnego „portafiltr”. Chodzi o część ekspresów kolbowych posiadających uchwyt, w środku sitko w którym umieszcza się i ubija zmieloną kawę, a ów element mocuje się w kolbie ekspresu. Wszędzie spotykam się z określeniem „portafilter” co zwyczajnie mi „skrzeczy” językowo, ponieważ mówimy „filtr”, a nie „filter”.

Dziękujemy za interesujące pytanie i słuszne uwagi. Trudno jednak o ich jednoznaczną ocenę normatywną, ponieważ jest to zapożyczenie, które pojawiło się w polszczyźnie po to, aby nazwać rzecz jeszcze nienazwaną (proszę mnie poprawić, jeśli się mylę, ale chyba nie mamy obecnie polskiego odpowiednika tego słowa?). I tak też tłumaczyć należy formę „portafilter” – jako wyraz z języka angielskiego, w oryginalnym brzmieniu (w j. polskim: „filtr”, w j. angielskim: „filter”), który dopiero wchodzi do polszczyzny. Można jednak pokusić się o kilka obserwacji roboczych:

Po pierwsze, nie wiemy jeszcze, jak słowo to będzie funkcjonować w żywej mowie. Z jednej strony można by się zgodzić z Pańską opinią, że „portafilter” językowo skrzeczy, ale z drugiej – czy wymówienie formy „portafiltr” nie jest fonetycznie trudniejsze? Idzie mi tu o zdublowany sonant „r”. Szybka kwerenda w wyszukiwarce pokazuje z kolei, że w użyciu są obecnie obie te formy i, co ciekawe, konsekwencji nie ma nawet w oficjalnych materiałach producentów z branży kawowej – jedni stosują formę „portafilter”, drudzy – „portafiltr”. W wydawnictwach normatywnych (czyli słownikach ortograficznych) jednostki tej obecnie brak.

Po drugie, na korzyść formy „portafiltr” przemawiałaby funkcjonująca odmiana – przeważają formy „portafiltra” (raczej nie „portafiltru”) i „portafiltrze”, a więc pełna zgodność z fleksją rzeczownika „filtr”.

Podsumowując, nie popełni Pan błędu, jeśli będzie Pan mówił „portafiltr”, ale (przynajmniej na ten moment) błędu nie popełniają również ci, którzy przyrząd ten określają mianem: „portafilter”.