„Senatorzy” czy „senatorowie”?

Dzień dobry!

Sytuacja z życia wzięta, która wynikła (wyniknęła? - kolejna rzecz…) w trakcie prowadzenia audycji na żywo w naszym akademickim radiu.

„Dziś debatują senatorzy”. Poprawiłem osobę to mówiącą na „senatorowie”, po czym zaczęliśmy się sprzeczać o to, która forma jest poprawna. Czy słusznie podniosłem larum? :-) Wikipedia podaje, że obie formy są dopuszczalne, ale nawet jeśli tak dziś jest to przypuszczam, że istnieje forma poprawniejsza, o dłuższej tradycji językowej, którą winniśmy stosować w mowie publicznej – w dbałości o czystość naszego języka ojczystego. Poproszę też o krótką etymologię obu form.

Rozstrzygnięcie, o które Pan prosi, jest dość proste: obie formy – senatorowie i senatorzy – są poprawne. Ciekawe jest co innego: przypuszczenie, że forma o dłuższej tradycji w języku powinna być traktowana priorytetowo lub bardziej prestiżowo. Mianownik liczby mnogiej rzeczowników osobowych rodzaju męskiego współcześnie tworzy się za pomocą trzech końcówek „krótkich”: -e (jak rycerz – rycerze), -y (sprawca – sprawcy) oraz -i (kuzyn – kuzyni), a także jednej „długiej” -owie. Dłuższą tradycję mają zapewne końcówki krótkie, które występują w wielu tekstach dawniejszych: np. w kolędzie mamy frazę „króle witają” (obecnie jednak tylko królowie). Były także formy syny (obecnie: synowie), ojce (obecnie: ojcowie). Wiele tego typu rzeczowników zachowuje możliwość tworzenia obu form: inżynierowie – inżynierzy, profesorowie – profesorzy, oficerowie – oficerzy. Warto dodać, że możliwe są też formy deprecjonujące tego rodzaju nazw – gdy chcemy powiedzieć o lichych inżynierach lub ich po prostu obrazić, możemy utworzyć formę inżyniery (podobnie jak: profesory, doktory, oficery). Być może ze względu na bliskość fonetyczną tych form z poprawnymi profesorzy, senatorzy, za bardziej nobilitujące, a zatem za lepsze w sytuacjach formalnych, oficjalnych należy uznać formy z końcówką -owie. Gdy tak powiemy, na pewno nie popełnimy błędu ani też nikogo nie urazimy.

Przy okazji pojawiła się wątpliwość: wynikła czy wyniknęła? Nie będę oryginalny, gdy odpowiem, że obie formy są poprawne.