Przecinek przed „albo” i „oraz”

Dzień dobry, coraz częściej spotykam się z postawieniem przecinka przed albo - w sytuacjach kiedy nie występuje powtórzenie: „albo to, albo tamto”. Np. tutaj przedstawiam fragment artykułu z wyborcza.pl: „71-letnia Mosbacher od lat 60. związana jest z Partią Republikańską, zasiadała w jej władzach, gdzie odpowiadała za finanse, oraz była pierwszą kobietą przewodzącą stowarzyszeniu republikańskich gubernatorów”. Wydawało mi się, że jedną z podstawowych zasad interpunkcji był brak przecinka przed albo czy oraz. Czy coś w tym temacie uległo zmianie?

Jak słusznie Pani zauważyła, w zasadach pisowni i interpunkcji dołączonych do słownika ortograficznego PWN-u możemy przeczytać: „Nie stawiamy przecinka przed spójnikami: i, a (=i), oraz, tudzież, lub, albo, bądź, czy, ani, ni". I to właśnie z tak sformułowanymi regułami interpunkcji, tj. że przed jedną grupą wyrazów stawiamy przecinek, a przed drugą nie stawiamy, najczęściej spotykaliśmy się na lekcjach języka polskiego w szkole. Jest to duże uproszczenie. W rzeczywistości o interpunkcji decyduje kryterium składniowe – znaki przestankowe mają oddawać strukturę danego zdania. Co to oznacza w praktyce? W skrócie można to ująć w zasadę ogólną, która brzmiałaby następująco: wszystkie części zdania, w których występuje czasownik lub imiesłów przysłówkowy (uprzedni, np. „zrobiwszy” i współczesny, np. „idąc”), należy oddzielić przecinkami. Jak sprawdzić, czy w zdaniu, które piszemy lub w tym, które widzimy, przecinki zostały postawione prawidłowo? Sposób jest bardzo prosty – spróbujmy w nim odnaleźć wszystkie czasowniki i imiesłowy.

Przyjrzyjmy się więc przykładowi, który Pani przytoczyła i podkreślmy w nim wszystkie formy czasowników (w tym przypadku będą to orzeczenia będące jednym słowem tekstowym, ale też tzw. orzeczenia imienne):

71-letnia Mosbacher od lat 60. związana jest z Partią Republikańską, zasiadała w jej władzach, gdzie odpowiadała za finanse, oraz była pierwszą kobietą przewodzącą stowarzyszeniu republikańskich gubernatorów.

Teraz należałoby się zastanowić, jaki jest sens tego zdania, ponieważ to właśnie to decyduje o tym, czy przed spójnikiem „oraz” powinien znaleźć się przecinek. W wypowiedzi tej idzie bowiem o to, że Mosbacher od lat 60. związana jest z wymienioną partą oraz jest pierwszą kobietą przewodniczącą wymienionemu stowarzyszeniu. Fragment: „zasiadała w jej władzach, gdzie odpowiadała za finanse” traktowałabym raczej jako wtrącenie, uzupełnienie wątku głównego czy uszczegółowienie, czym zajmowała się w partii, zasiadając w jej władzach (odpowiadała za finanse). Jeśli rzeczywiście taka była intencja autora tekstu, to przecinek jest tutaj uzasadniony, ponieważ oddziela wtrącony fragment od pozostałych części zdania. Równie dobrze zamiast tego znaku mógłby się tutaj pojawić, np. nawias.